Na ukraińskim Krymie ostatnio zaczął się Rok Rosji – a może jej dziesięciolecie albo stulecie. Zaczęła się doba autorytaryzmu, ksenofobii, zniewagi dla praw obywatelskich, z których znana jest rosyjska władza. Niewykluczone, że niedługo taki Rok Rosji zacznie się również w innych regionach Ukrainy. Niewykluczone że czas rosyjskiego szantażu i zagrożenia dla suwerenności państw, zacznie się i w innych krajach Europy Środkowej i byłego bloku radzieckiego. 

Z powodu takiego zagrożenia, organizatorzy Roku Polski w Rosji i Roku Rosji w Polsce znaleźli się w dwuznacznej sytuacji. Decyzja o kontynuacji przygotowań do tych przedsięwzięć oznaczałaby, że twórcy i menedżerowie kultury nie są w stanie faktycznie sprzeciwić się pogwałceniu prawa międzynarodowego i podstawowych swobód obywateli naszego regionu, którzy zostali podporządkowani autorytarnemu państwu – Rosji. A ta dzisiejsza Rosja wydaje się zmierzać w stronę faszyzmu.

Decyzja o kontynuacji przygotowań do Roku Polski w Rosji i Roku Rosji w Polsce, świadczyłaby też o niemożności zrozumienia politycznych implikacji tej decyzji. Kultura nie jest tylko „przemysłem kultury” – to przede wszystkim miejsce wyboru rzeczywistości, w jakiej chcemy żyć.

Z drugiej strony, decyzja o odwołaniu Roku przyczyniłaby się do jeszcze większej izolacji twórców rosyjskich, szczególnie tych mających odwagę sprzeciwić się agresji wojskowej w Ukrainie.

W tej sytuacji jedynym sensownym rozwiązaniem wydaje się zamiana Roku Polski w Rosji na Rok Polski w Ukrainie, a Roku Rosji w Polsce – na Rok Ukrainy w Polsce – z koniecznym udziałem artystów i instytucji rosyjskich w obu tych przedsięwzięciach. 

Byłoby to nie tylko gestem solidarności z Ukrainą, ale też przyczyniłoby się do pogłębienia autentycznych relacji kulturowych w trójkącie Polska – Rosja – Ukraina. 

Oleksiy Radynski

Redaktor ukraińskiej edycji pisma Krytyka Polityczna, aktywista Centrum Badań nad Kulturą Wizualną na Akademii Kijowsko-Mohylańskiej, znanego także jak Klub Krytyki Politycznej w Kijowie. Filmoznawca, autor małych form filmowych. Stypendysta Instytutu Nauk o Człowieku w Wiedniu.